Η άγνωστη πυρπόληση των φρουρίων Ρίου - Αντιρρίου
"Του Ηλία Σταύρου Δημητρόπουλου
Ο Κωνσταντίνος Δ. Μέρτζιος ήταν Έλληνας ιστοριοδίφης και λόγιος και καταγόταν από την Ήπειρο. Ασκούσε το επάγγελμα του εμπόρου και εγκαταστάθηκε στη Βενετία, όπου και ερεύνησε μέχρι το θάνατό του τα Κρατικά Αρχεία της Βενετίας. Τον Ιούλιο του 1957 δώρισε, μέσω του αειμνήστου ιστορικού Κώστα Τριανταφύλλου, στη δημοτική βιβλιοθήκη Πατρών, χειρόγραφα έγγραφα της περιόδου 1595 – 1794 ,αναφερόμενα κυρίως στην Πάτρα, που πήραν τον τίτλο «Κώδικας Μέρτζιου»..
Ο συγκεκριμένος κώδικας μεταφράστηκε στην ελληνική τον περασμένο χρόνο, στο πλαίσιο του εορτασμού των εκατό χρόνων από την ίδρυση της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πατρών.
Στον μεταφρασμένο αυτόν κώδικα, υπάρχουν και παράπλευρα γεγονότα και καταστάσεις που αναφέρονται στη Ναύπακτο, γνωστού όντως, ότι η Ναύπακτος και η περιοχής της αποτέλεσαν Βενετική κτήση από το 1407 έως το 1499 (Α΄ Ενετοκρατία) και ξανά την περίοδο 1687-1699 (Β΄ Ενετοκρατία).
Στον μεταφρασμένο αυτόν κώδικα, υπάρχουν και παράπλευρα γεγονότα και καταστάσεις που αναφέρονται στη Ναύπακτο, γνωστού όντως, ότι η Ναύπακτος και η περιοχής της αποτέλεσαν Βενετική κτήση από το 1407 έως το 1499 (Α΄ Ενετοκρατία) και ξανά την περίοδο 1687-1699 (Β΄ Ενετοκρατία).
Χαρακτηριστικό και ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το ιστορούμενο γεγονός που έλαβε χώρα το 1603 μ.Χ., δηλαδή, τριάντα τρία χρόνια μετά την κοσμοϊστορική Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571). Πρόκειται για την αιφνιδιαστική ή πειρατική αν θέλουμε, επίθεση – κατάκτησης και πυρπόλησης των τουρκοκρατούμενων φρουρίων Ρίου – Αντιρρίου, τα λεγόμενα μικρά Δαρδανέλια, όπως αναλυτικά περιγράφονται στις αναφορές του Προβλεπτή των Ενετών maffio Michiel, που είχε έδρα την Ζάκυνθο, προς τον Δόγη της Βενετίας, με στοιχεία Ζάκυνθος 12 Απριλίου 1603, ημέρα Τρίτη και Ζάκυνθος 17 Απριλίου 1603.
Η υπόθεση νομίζω ότι έρχεται για πρώτη φορά στο φως, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την τοπική βιβλιογραφία και σε κάπως ελεύθερη διατύπωση έχει ως ακολούθως:
Ο προβλεπτής αναφέρει ότι στις 12 Απριλίου το μεσημέρι, πληροφορήθηκε από τον καπετάνιο ενός αγγλικού πλοίου που έφθασε στη Ζάκυνθο και είχε αποπλεύσει από την Πάτρα την προηγούμενη νύχτα, ότι την Κυριακή τρέχοντος μηνός, πέντε μαλτέζικες γαλέες, που συνοδεύονταν ακόμη από πέντε μαλτέζικα μπερτόνια, κατέλαβαν τα δύο φρούρια που βρίσκονται στο στόμιο του κόλπου της Ναυπάκτου. Ο προβλεπτής δικαιολογημένα ήταν δύσπιστος στα αφηγούμενα από τον Άγγλο καπετάνιο, όμως, αναφέρει το γεγονός πάραυτα στον Δόγη και μάλιστα εσωκλείει την έγγραφη κατάθεση του Άγγλου πλοιάρχου. Συγχρόνως απέστειλε έμπιστο άνθρωπό του στο Μοριά να ερευνήσει την υπόθεση και να διασταυρώσει τις πληροφορίες γύρω από τα γεγονότα, ώστε εντός πέντε ημερών να αναφέρει εκ νέου στη Βενετία.
Ο έμπιστος αυτός απεσταλμένος στο Μοριά ήταν ο Μιχάλης Κορδοτάς, ο οποίος επέστρεψε στη Ζάκυνθο στις 15 Απριλίου και κατέθεσε τις μαρτυρίες και πληροφορίες που συγκέντρωσε και έχουν ως ακολούθως :
«Τέσσερις γαλέες, μια φελούκα και πέντε γαλεόνια, που είχαν σταλεί στα φρούρια την περασμένη Κυριακή 10 τρέχοντος μήνα, δυο ώρες πριν το πρωί επιτέθηκαν στο φρούριο της Ναυπάκτου(προφανώς εννοεί το Αντίρριο) με το πυροβολικό από πλευράς της θάλασσας και κατέρριψαν την πύλη, έμαθα επίσης, ότι αποβίβασαν ανθρώπους και το κατάλαβαν σε λιγότερο από μια ώρα, χωρίς καμιά αντίσταση και αφού αποβίβασαν αρκετούς στρατιώτες σε αυτό κατέλαβαν τα δύο φρούρια με περισσή ευκολία και πήραν και αιχμαλώτους όσους βρήκαν μέσα σε αυτά. Έπειτα, έβαλαν φωτιά και τα κατέκαψαν. Στα φρούρια βρισκόντουσαν πεντακόσιοι άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες και σκότωσαν δέκα πέντε. Οι γαλέρες ήταν μαλτέζικες και ο στρατηγός (General) ονομάζεται Pedro, έπειτα αναχώρησαν δεν γνωρίζω πού, χωρίς να επιτεθούν σε άλλο μέρος».
Και συνεχίζει ο Μιχάλης Κορδατάς. Στην Πάτρα συνάντησα τον παλιό Τούρκο σαντζάκο, ο οποίος παλούκωσε έναν χριστιανό ονόματι Σπηλιώτη, με την κατηγορία ότι αυτός ότι αυτός οδήγησε τα μαλτέζικα καράβια για να κάνουν αυτές τις ζημιές, ενώ του δήμευσε και όλη την περιουσία του στη Ζάκυνθο.
Στην αναφορά του προβλεπτή εσωκλείεται και αντίγραφο επιστολής που έγραψε ο κύριος Vicenzo Game, καπετάνιος γαλέρας προς τον πρόξενο της Ισπανίας στη Ζάκυνθο Leonardo Latino με ημερομηνία 17 Απριλίου 1603.
« θα ήθελα να σας ενημερώσω για την ευτυχή επιχείρηση που οργάνωσαν οι γαλέες μας επί των δύο φρουρίων που δεσπόζουν στον κόλπο της Ναυπάκτου, τα οποία είναι τα πλέον γνωστά φρούρια της Ανατολής (Levante). Καταλήφθηκαν από δέκα γαλέες, αφού παρέμειναν επί τέσσερις ημέρες παρά το εχθρικό ιππικό και πεζικό, αιχμαλωτίζοντας τριακόσια είκοσι άτομα και παίρνοντας εβδομήντα μεγάλα κανόνια, επίσης κάψαμε, λεηλατήσαμε και καταστρέψαμε εκ θεμελίων και θα μεταφέρουμε τα πάντα στη Μάλτα».
Ο δραστήριος και διορατικός προβλεπτής πήρε κατάθεση και από τον Άγγλο έμπορο Begnamin Loc που είχε σπίτι στην Πάτρα και στην Ζάκυνθο. Αυτός διαβεβαίωσε ότι βρισκόμενος στο μπαλκόνι του σπιτιού του, δυο μίλια από την πόλη της Πάτρας, παρακολούθησε τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή την επίθεση των Μαλτέζων, Χρειάστηκαν περί τις δύο ώρες να καταλάβουν το φρούριο της Πάτρας (εννοεί του Ρίου) και στη συνέχεια κατέλαβαν το φρούριο της Ναυπάκτου (εννοεί του Αντιρρίου). Σε κάθε φρούριο υπήρχαν περίπου εκατό τούρκοι στρατιώτες καθώς και κάτοικοι, τον αριθμό των οποίων δεν γνωρίζω. Είδαμε τα φρούρια να καίγονται και να καταστρέφονται όλη την Κυριακή. Σε ερώτηση του προβλεπτή πως γνωρίζει ότι τα καράβια ήταν Μαλτέζικα, απάντησε ότι η σημαία τους είχε λευκό σταυρό σε κόκκινο φόντο, που είναι η σημαία της Μάλτας.
Ακόμη σε επίρρωση των παραπάνω παρατίθεται η επιστολή του Εβραίου Jomton Ablali, μεταφρασμένη από τα ισπανικά που γράφει :
«Εάν θέλετε να πληροφορηθείτε πως μάθαμε από τη Ναύπακτο για την επιτυχή επιχείρηση νωρίς την Κυριακή το πρωί οι γαλέες της Μάλτας κατέλαβαν τα δύο φρούρια και πήραν τετρακόσιους αιχμαλώτους και όλο το πυροβολικό, αφού είδαν ότι η Πάτρα είναι καλά οχυρωμένη».
«Εάν θέλετε να πληροφορηθείτε πως μάθαμε από τη Ναύπακτο για την επιτυχή επιχείρηση νωρίς την Κυριακή το πρωί οι γαλέες της Μάλτας κατέλαβαν τα δύο φρούρια και πήραν τετρακόσιους αιχμαλώτους και όλο το πυροβολικό, αφού είδαν ότι η Πάτρα είναι καλά οχυρωμένη».
Από την Πάτρα την Τετάρτη του έτους 6363 από κτίσεως κόσμου, υμέτερος αδελφός Jomton Ablali Εβραίος.
Όπως συνάγεται από τα παραπάνω, το θέμα πρέπει να θεωρείται τεκμηριωμένο και εξ αντικειμένου αποτελεί μια μικρή προσθήκη στην τοπική ιστορία, που μάλιστα το κάνει επίκαιρο, τόσο λόγω των εορτών της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου, όσο και των ‘’μαθημάτων ιστορίας’’ που διοργανώνει ο φυσιολατρικός Σύλλογος «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» στο Μολύκρειο. "
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου